Pojęcie i istota suplementacji w sporcie

Suplement diety, jak sama nazwa wskazuje, jest dodatkiem do diety – uzupełnieniem codziennego planu żywieniowego. Zwykle jego zadaniem jest uzupełnienie braków w danym systemie odżywiania, w taki sposób, aby zapewnić organizmowi optymalną dawkę substancji odżywczych. Prawidłowo dobrana suplementacja powinna być poprzedzona analizą planu żywieniowego i wykryciem deficytów składników diety.

Każdy sportowiec powinien posiadać wiedzę o tym, że właściwe odżywianie jest bardzo ważnym czynnikiem w budowaniu formy sportowej¹ i to z diety powinno się dostarczać możliwie jak najwięcej składników odżywczych. Stosowanie suplementacji u sportowców jest ważne ze względu na zwiększone zapotrzebowanie organizmu sportowca na podstawowe składniki diety i substancje odżywcze, których dostarczenie odpowiedniej ilości z samych produktów żywieniowych jest często niemożliwe.² Osoby aktywnie uprawiające sport potrzebują większych ilości białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin i minerałów niż osoby nieaktywne – trening wiąże się ze zwiększoną utratą energii i wody oraz składników mineralnych.^{3 4} O ile w przypadku sportu uprawianego rekreacyjnie dostarczenie odpowiednich do regeneracji i prawidłowego funkcjonowania organizmu substancji z produktów żywnościowych jest możliwe, o tyle u sportowców wyczynowych często jest to nieosiągalne. Pokrycie zwiększonego zapotrzebowania organizmu sportowca wiąże się ze znacznym zwiększeniem objętości spożytego pokarmu i płynów⁵, co nie pozwala na prowadzenie lekkostrawnej diety⁶. Suplementy są skoncentrowanymi środkami spożywczymi⁷, co pozwala na dostarczenie do organizmu wszystkich niezbędnych substancji bez nadmiernego obciążania układu pokarmowego.

Kolejną kwestią jest maksymalizacja efektów treningowych, przekładająca się na wynik sportowy. Aby działać optymalnie sportowcy przyjmują nie tylko substancje niezbędne do utrzymania zdrowia, ale również te, które wspomagają organizm na wielu płaszczyznach, np. pozwalają trenować dłużej i ciężej, zapewniając przy tym szybszą regenerację powysiłkową i zwiększenie wydolności organizmu.⁸ Obecnie szeroko stosowane są suplementy diety zwiększające tężyznę i wytrzymałość fizyczną, jak też chroniące organizm przed niekorzystnymi skutkami obciążeń fizycznych oraz substancję mające poprawiać tempo regeneracji. Na rynku istnieje wiele firm produkujących suplementy dla sportowców, które prześcigają się w komponowaniu preparatów, mających gwarantować najlepsze efekty. Często spotykane są suplementy wieloskładnikowe, których synergia składników, ma zapewnić jeszcze lepsze rezultaty.

Niestety często okazuje się, że marketing firm produkujących suplementy jest nie do końca uczciwy i wykorzystuje naiwność potencjalnego kupca. Fakty dotyczące poszczególnych substancji zawartych w preparatach są nagminnie naginane, w taki sposób, żeby przekonać odbiorców o wysokiej skuteczności ich działania. Tymczasem wiarygodne badania naukowe, często przeczą jakoby dane substancje mogły mieć pozytywny wpływ na dany czynnik związany z procesem treningowym. Nierzadko zdarza się też, że po suplementy sięgają amatorzy, którzy nie posiadają wystarczającej wiedzy na temat działania i dawkowania poszczególnych substancji⁹, przez co często nie osiągają zamierzonych rezultatów, a nawet ryzykują utratą zdrowia. Na rynku obecnych jest wiele suplementów zawierających w składzie substancje, co do których istnieją małe przesłanki jakoby mogłyby wspomagać sportowca, jak też substancje, których pozytywne działanie zostało wykluczone wiarygodnymi badaniami. Dodatkowo nierzadko zdarza się, że dany preparat zawiera w składzie związki powszechnie uznane za szkodliwe dla organizmu lub te, które uznawane są za doping i niosą ryzyko dyskwalifikacji. Suplementacja zatem powinna być dobierana przez specjalistę i zawsze stosowana z umiarem.

Źródła:

1. Hyżyk A., Romankow J. (2005): Ocena stanu wysycenia organizmu witaminami antyoksydacyjnymi C i E oraz ich wpływ na wydolność fizyczną młodych sportowców. PZH, 56(1): 57-65.
2. Walczak Z., Dymkowska-Melasa M. (2011): Suplementacja w sporcie. Nowiny Lekarskie, 80:3: 1.
3. Kunachowicz H., Troszczynska A. (2005): Żywność wzbogacana i suplementy witaminowo-mineralne ich rola w prawidłowej diecie człowieka. Lek., 74(4): 533-538.
4. Walentukiewicz A. (2010): Ocena wartości odżywczej diet studentek AWFiS w Gdańsku. Cz. II. Witaminy i składniki mineralne. Nauk. AWFiS w Gdańsku, XX: 108-114.
5. Ekstrowicz J. (2007): Zarys żywienia sportowców. UKW, Bydgoszcz.
6. Walczak Z., Dymkowska-Melasa M. (2011): Suplementacja w sporcie. Nowiny Lekarskie, 80:3: 1.
7. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z dnia 27 września 2006 r. z późn. zm.).
8. Forth P. (2004): Suplementacja – klucz do zdrowia i dobrych wyników. i Fitn., 11(61): 33.
9. Strigel R. (2006): The Use of Nutritional Supplements Among Master Athletes. J. Sports Med., 27: 236-241.

Autorem  powyższego artykułu jest Patryk Bielawski. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, powielanie i wykorzystywanie bez zgody autora zabronione.